Chăm sóc người bị liệt tại nhà là một công việc đặc biệt nhạy cảm và đòi hỏi sự tận tâm cao độ. Không chỉ dừng lại ở việc hỗ trợ sinh hoạt hằng ngày như vệ sinh, di chuyển hay thay quần áo, một trong những yếu tố sống còn trong quá trình chăm sóc người bệnh chính là dinh dưỡng. Một chế độ ăn đúng và đủ không chỉ giúp người bệnh duy trì thể trạng mà còn góp phần phòng ngừa biến chứng như loét tì đè, táo bón, suy kiệt sức khỏe hay suy dinh dưỡng.

Đối với người giúp việc – những người trực tiếp đồng hành cùng người bệnh hằng ngày – việc hiểu rõ và thực hiện đúng nguyên tắc dinh dưỡng khi chăm sóc người bị liệt tại nhà là điều vô cùng quan trọng. Bài viết dưới đây từ Dịch vụ gia đình Nhất Tâm sẽ cung cấp thông tin đầy đủ, dễ hiểu và dễ thực hành về vấn đề này.

1. Tầm quan trọng của dinh dưỡng đối với người bị liệt

Người bị liệt, đặc biệt là liệt nửa người hoặc toàn thân, thường bị giảm khả năng vận động nghiêm trọng, dẫn đến hàng loạt vấn đề sức khỏe nếu không được chăm sóc đúng cách. Khi cơ thể không thể tự vận động, nguy cơ loét da do tì đè, suy giảm cơ bắp, rối loạn tiêu hóa, suy dinh dưỡng hay nhiễm trùng sẽ tăng cao.

Dinh dưỡng khoa học đóng vai trò chủ chốt trong việc:

• Phục hồi mô và cơ đã bị tổn thương hoặc teo nhỏ do không vận động

• Tăng sức đề kháng, hỗ trợ phòng ngừa các bệnh cơ hội

• Duy trì cân nặng hợp lý, ngăn ngừa loét da và hỗ trợ quá trình trị liệu vật lý

• Ổn định chức năng tiêu hóa, tránh tình trạng táo bón kéo dài

2. Nguyên tắc dinh dưỡng cơ bản cho người bị liệt

Dưới đây là những nguyên tắc quan trọng mà người giúp việc cần ghi nhớ khi chăm sóc dinh dưỡng cho người bị liệt tại nhà:

2.1. Bảo đảm đủ năng lượng và 4 nhóm chất dinh dưỡng

Người bị liệt vẫn cần được cung cấp đầy đủ năng lượng để duy trì các chức năng sống. Bữa ăn hàng ngày cần cân đối 4 nhóm chất sau:

• Chất bột đường (Carbohydrate): gạo, bún, mì, khoai lang, yến mạch giúp cung cấp năng lượng chính cho cơ thể.

• Chất đạm (Protein): thịt nạc, cá, trứng, sữa, đậu phụ hỗ trợ phục hồi mô cơ, tái tạo tế bào.

• Chất béo lành mạnh (Fat): dầu ô liu, dầu đậu nành, bơ thực vật cung cấp năng lượng và hỗ trợ hấp thu vitamin tan trong dầu.

• Vitamin và khoáng chất: rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt giúp cải thiện hệ tiêu hóa và tăng cường miễn dịch.

2.2. Chế biến mềm, dễ nhai, dễ tiêu hóa

Người bị liệt thường có chức năng nhai hoặc nuốt kém. Vì vậy, người giúp việc nên:

• Chế biến món ăn dạng cháo, súp, hầm nhừ hoặc xay nhuyễn tùy theo khả năng nhai nuốt

• Hạn chế thực phẩm cứng, khô, có nguy cơ gây sặc

• Nấu chín kỹ, tránh món ăn sống, tái hoặc khó tiêu

2.3. Ăn đúng giờ, chia nhỏ bữa

Chia 5–6 bữa/ngày thay vì 2–3 bữa lớn để tránh áp lực lên hệ tiêu hóa. Có thể linh hoạt chia thành:

• 3 bữa chính: sáng, trưa, tối

• 2–3 bữa phụ: sữa, trái cây nghiền, súp nhẹ, sữa chua

2.4. Tăng cường chất xơ và nước

Vận động hạn chế dễ khiến người bệnh bị táo bón. Người giúp việc cần:

• Thêm rau xanh như mồng tơi, rau dền, bí đỏ, cà rốt vào thực đơn

• Cung cấp trái cây như đu đủ, chuối, lê, táo (dạng mềm hoặc xay)

• Nhắc người bệnh uống đủ 1.5–2 lít nước/ngày (nếu không có chống chỉ định từ bác sĩ)

2.5. Tránh các thực phẩm cần kiêng

Tùy vào tình trạng bệnh nền, người giúp việc cần:

• Hạn chế muối, đường, mỡ động vật nếu người bệnh có bệnh tim mạch, tiểu đường

• Tránh các món gây đầy hơi: đồ uống có gas, các loại đậu nguyên hạt, hành tỏi sống

• Tránh thức ăn quá mặn hoặc cay, các thực phẩm chế biến sẵn

3. Thực đơn gợi ý cho người bị liệt tại nhà

Một thực đơn điển hình cho người bị liệt có thể bao gồm:

Bữa sáng: Cháo yến mạch hầm với sữa + 1 quả chuối xay
Bữa phụ: Sữa đậu nành không đường hoặc sữa yến mạch
Bữa trưa: Cơm nát + canh rau dền nấu thịt bằm + cá thu hấp xé nhỏ
Bữa chiều: Súp bí đỏ nấu nhuyễn hoặc trái cây nghiền
Bữa tối: Cháo thịt gà rau củ xay + sữa chua men sống

Lưu ý: Có thể thay đổi nguyên liệu theo tuần nhưng vẫn đảm bảo đủ nhóm chất.

4. Những lưu ý quan trọng khác cho người giúp việc

• Giữ vệ sinh an toàn thực phẩm tuyệt đối trong khâu sơ chế, chế biến và bảo quản

• Quan sát biểu hiện sau ăn: đầy bụng, tiêu chảy, dị ứng… để điều chỉnh kịp thời

• Ghi nhật ký dinh dưỡng hằng ngày: khẩu phần, thời gian ăn, phản ứng sau ăn

• Kết hợp chăm sóc tổng thể: xoa bóp, thay đổi tư thế, giữ da khô thoáng, phòng loét

• Thường xuyên trao đổi với người nhà hoặc nhân viên y tế để phối hợp hiệu quả

5. Nhất Tâm – Đồng hành cùng gia đình trong chăm sóc người bệnh tại nhà

Tại Dịch vụ gia đình Nhất Tâm, chúng tôi hiểu rằng mỗi người bệnh là một hoàn cảnh, một câu chuyện riêng cần được quan tâm bằng trái tim, trách nhiệm và kiến thức. Đội ngũ người giúp việc chăm sóc người bệnh tại Nhất Tâm được đào tạo bài bản, am hiểu kỹ năng chăm sóc và dinh dưỡng y khoa, sẵn sàng hỗ trợ gia đình bạn từ những việc nhỏ nhất như nấu bữa ăn hợp lý đến chăm sóc thân thể, tâm lý cho người bệnh.

Dịch vụ Nhất Tâm – Giúp việc tận tâm như người thân trong gia đình

Liên hệ ngay với chúng tôi để được tư vấn, lựa chọn người giúp việc phù hợp và chuyên nghiệp nhất cho nhu cầu chăm sóc người bệnh tại nhà.

Hotline: 0888.188.111 – 033.892.3658